tres-gendres Los Tres Gendres del Paure Òme d'Ives Roqueta (Vent terral, 13 èuros, Libre Disc, 64 paginas).

Dins l'encastre d'un projècte pedagogic, los escolans bilingües de l'escòla Ròcaguda d'Albi participèron a un talhièr d'escritura e a un talhièr de teatre.

Ives Roqueta legiguèt un conte rus qu'aviá traduch e los enfants ne faguèron una adaptacion teatrala. E en genièr de 2004, davant un public nombrós, tota la classa presentèt tres versions diferentas d'aquel conte.

Aqueste libre-disc conten lo tèxt e l'enregistrament integral del conte, de son adaptacion teatrala e d'un inedit ont l'autor presenta son trabalh de contaire e d'autor de teatre pels dròlles.

Ives Roqueta : nascut en 1936 a Seta. Poèta, romancièr, reviraire, assagista, contaire e autor de teatre, a pas jamai volgut s'embarrar dins cap de genre literari. Professor a Besièrs, foguèt un dels fondators del CIDO. Es tornat viure al Pont de Camarés ont passèt son enfança.

*

Propauses d'Ives Roqueta sul libre e sul teatre en occitan a l'escòla

L'istória es de la pus polidas, comola d'imatges e de personatges magics... Mas çò que mai me pivelava èra evidentament la fin.

Aquò's règla quasiment generala que los contes se devon acabar dins lo bonur del protagonista principal : e se maridèron e visquèron uroses e agèron un ramat d'enfants. Amb aqueste, non : es dins la mòrt, dins lo big sleep de la mòrt, sens fin ni tèrme que tot se clava. Òr se sap que la mòrt es venguda lo grand tabó de nòstre temps...

Contèri donc. Se vesiá suls morres dels dròlles qu'o encapavan tot del primièr còp. L'istória lor agradava. Amb la proposicion que lor faguèri, del genre : « E s'amb aquò fasiatz vautres, totes ensembles, una pèça de teatre ? », l'acòrdi foguèt general.

Sul pic ensagèrem de veire s'avián pas delembrat trò de causas : un comencèt, una autra prenguèt la seguida... Totjorn en occitan, passèrem al descopatge. Çò que los dròlles propausèron èra tot de bon sens... L'ensemble, conte dich per ieu e descopatge, nos aviá pas pres mai d'una ora, benlèu mens. Aviái aguda la jòia de veire los dròlles acostumats a pèrdre pas temps, a avançar de prompte.

Aviam pro de temps per metre en camin los dialògs. Sabián, me semblava, pro de lenga per passar a l'improvisacion. Mas auriái pas cresegut que posquèssem n'entanchar coma n'entanchèron.

Lo teatre me sembla lo melhor biais per d'enfants, non solament de far sieunes, d'un biais pratic, lo mens intellectualizat que se pòt, lo vocabulari, la morfologia e la sintaxi de tota lenga, mas d'anar tanben cap als autres, al marge dels exercicis escolars, e d'i trapar plaser.

I a aquí una dificultat pròpria al teatre a l'escòla. Cal que cadun i tenga un ròtle, s'òm ten a manténer l'unitat d'una classa, e plaçar l'entrepresa teatrala dins la dinamica de la classa. Abans de se lançar dins l'escritura, es mestièr d'aver seguit l'anament quotidian de la classa, observat lo comportament dels enfants, estimat dins de convèrsas amb lo mèstre quines riscan de poder téner un ròtle mai consequent, etc. Es çò que fa de cada pèça quicòm d'un pauc unic, una realizacion pròpria a un grop, a un moment donat, e malaisida a reproduire dins d'autras condicions.

Ives Roqueta

*

Extrach

Un còp èra, i aviá un òme quèra plan malurós. Aviá per femna la pus missanta femna que jamai se foguèsse vist. Pas jamai contenta, totjorn a rondinar, res de çò que son òme fasiá èra pas a son gost e de longa lo regolava, lo cridava, l'insolentava, lo tractava de nèci, de fenhantàs, d'abestit e d'ivronha, de caluc, d'innocent, de capbord, de paucval e l'agonissiá d'un fum d'autras sotisas que les vos daissi imaginar.

Lo paure el ne podiá pas mai. N'aviá son pro. Aviá fach un tal sadol de la vida que sa femna li fasiá menar qu'un jorn de fèsta al vilatge decidiguèt de s'anar penjar. Èra aquí, jol garric gròs de darrièr l'ostal a aprestar la còrda, a faire lo nos corredor, quand sas filhas se'n mainèron e li correguèron per l'empachar de far çò qu'aviá dins l'idèa.

De filhas aquel òme n'aviá tres, bonas coma lo pan e polidas que se pòt pas : l'ainada mai que lo jorn, la segonda mai que la primièra e la darrièra, encara mai que las doas autras.

– Qué se passa ? Qué i a ? Qué diantres avètz pel cap ? Nos voldriatz daissar totas solas ? Sabètz donc pas que vos aimam ?

E papanon aicí, e papanon amont, e papanon aval, e de potons aquí ne vòls aquí n'as. Tant i a que lo paure òme recaptèt sa còrda e partiguèt amb elas que, tot un temps, lo faguèron dançar.


Lo cap del camin - Pèire Gogaud

Lo cap del camin es un pichon roman de Pèire Gogaud (Brenac 1912, Carcassonna 1988). Una òbra d'una granda sensibilitat. Sortiguèt en 1973.

L'autor manifèsta aquí una ambicion literaria plan rara en occitan, s'assaja per moment a distòrdre la narracion al servici de son subjècte e capita. Sap, amb intelligéncia, defugir trapèlas e luòcs comuns que son sempre a man de sorgir.

'Una Séença à la Boursa plata' - Alan Cameliò

Es sortit en 2017 lo libre Una Séença a la Boursa plata d’Alan Cameliò. Lo libre es una illustracion del sindicalisme revolucionari setòri.

Se presenta jos la forma de dos tòmes indivisibles, al prètz de 50 èuros. Lo primièr en occitan conten 463 paginas, lo segon de 504 paginas es en francés, conten los annèxes.

Domnina - Pau Arena

mars L'IEO de Tarn ven de publicar (2016), dins sa collecion Lo Banquet, Domnina de Pau Arena. La traduccion occitana es de Miquèl Gonin e de Loís Gaubèrt.

Publicat pel primièr còp en 1894 en francés jol títol de Domnine aquel roman, ont amor, passion e sens de l'onor se fan prodèl a pas res perdut de son poder d'atraccion.

S'apiejant sus una construccion rigorosa l'autor far d'aquela istòria una mena de tragèdia grèga pivelaira.