Delà la mar Partidas de Rodés per fugir la misèria de 1884, quaranta familhas roergatas arriban a Pigüe el còr de la Pampa argentina lo 4 de decembre de la meteissa annada.

L'aventura foguèt extraordinària per l’epòca, representava un cambiament total e definitiu, e i aviá ben aquí la matèria d'un libre. Sèrgi Gairal la sasiguèt e bastiguèt al torn d'aquel eveniment la trama de son primièr roman istoric, Delà la mar, que sortiguèt pel primièr còp en 2004.

En 2020 IEO Edicion lo torna editar.

Es donc en plen sègle XIX que nos mena l'autor. Lo Roergue alara patissiá d'un desvolopament flac e d'una fòrta natalitat, e es essencialament per de rasons economicas, que s'amodèt lo movement migratòri dels Roergasses vèrs l'America del Sud. Aital, en 1884, a l’iniciativa de Clamenç Cabanettes, a l’entorn de 160 personas, adultes e enfants, emigrèron cap a la pampa argentina per fondar una colonia, venguda la vila de Pigüé.

Mas al delà de l'istòria es tanben l’aspècte lingüistic qu’interessèt l'autor. Es ben una colonia occitana que foguèt creada alai, e faguèt resclantir nòstra lenga en America pendent qualques decennis.

Lo roman nos passeja a l’encòp en Roergue e en Argentina. Amb en tela de fons los eternals problèmas ligats a l'emigracion cap a d’autras tèrras per fugir la misèria...

Sèrgi Gairal nasquèt lo 19 de febrièr de 1948 a Castras. Licenciat d’espanhòl trabalhèt coma ensenhant. Es ara retirat e se consacra a l'escritura. Publica regularament a cò d'IEO Edicion, del Grelh Roergàs o de l'IEO de Tarn. Collaborèt activament a la redaccion del diccionari de Cantalausa. Maridat es paire de tres enfants.

Extrach

Après l’ainat, qu’aviá catòrze ans, avián aguts los bessons, n’avián perduda una en camin, avián agut lo quatren, lo cinquen, puèi la seisena nada-mòrta. De veire aquel còrs sens vida dins los braces de la levandièira, lo pagés n’èra demorat mut, assucat, anequelit...

Sièis ans pus tard, tres còps aviá facha repetir la femna. Al quatren èra sortit en rondinant, sens se revirar. Ela s’èra retirada dins la fòraiguièira per eissugar qualques lagremas. Lo ser, al lièch, l’aviá pas agachada. Tota la nuèch a far tantarra, a se demandar se l’enfant èra seu, se naisseriá normal, se ne sortirián pas dos tornarmai, se seriá pas mièlhs que tot aquò s’arrestèsse. Ela tanpauc dormissiá pas, de lagui, non pas qu’acceptèsse pas l’emprenhament novèl, mas de saupre l’òme enchiprós que jamai.

L’endeman, foguèt el qu’o anoncièt a l’ostalada d’un biais un pauquet enigmatic : « Dins qualques meses, tornarem metre lo cadieiron. » Totes l’agachèron, totes s’entragachèron. Lo vaquièr regassèt. Present dins l’ostal quinze ans abans que lo pagés se maridèsse, partejava mai d’un secrèt, coneissiá los projèctes, participava sovent a las decisions. Agèt lèu l’explicacion ; la quítia pagesa precisèt sulpic que, d’en primièr, caldriá desemposcar lo brèç.

– Siás tornarmai aital... diguèt l’ainat, un chic fatalista.

– Tornarmai, Vicenç.

– Tornarmai per dos.. se ne vira, faguèt un dels bessons.

– Aquò rai, metrem dos cadieirons, apondèt l’autre.

Après un cort silenci, lo paire concluguèt :

– Val mai dos de vius qu’un de mòrt.


Las aventuras de Sherlock Holmes - Arthur Conan Doyle

mars mars IEO Edicion reedita en occitan Las aventuras de Sherlock Holmes. Revirat de L'anglés lo tèxt occitan es de Pèire Beziat.

Dos volums sortiguèron en 2018 : Escandals e Mistèris e Gentlemen e Aventuras. Una bona ocasion de tornar descobrir aqueles tèxtes.

Pèira Beziat coma per las siás precedentas traduccions – L'Iscla dels Tresaur (2015) e Lo Monde Perdut (2017) – s'aplica a enriquir lo còrpus de la pròsa occitana en nos restituïssent aquelas aventuras dins una lenga sens artifices e de bon legir, en coerença amb los tèxtes originals en anglés arquetipes de la literatura d'aventura.

Huit siècles de littérature occitane en Auvergne et Velay

huit-siecles-de-litterature-occitane-en-auvergne-et-velay-jean-roux Huit siècles de littérature occitane en Auvergne et Velay.

Morceaux choisis. Tèxtes acampats per Jean Ros. Prefaci de Gustau Aliròl e Belkacem Lounès (EMCC, 2015, francés/occitan, 218 paginas, 16,5 x 11 cm, 10,00 €)
ISBN 978-2-357405-09-7

Lo libre es una antologia regionala. Porgís pel primièr còp un panorama de l’ensemble de la literatura escricha en Auvèrnhe e Velai. Permet a lector de se far, enfin, un imatge clar d’aquel patrimòni gaireben desconegut de las antologias de la literatura occitana que sortiguèron dusca uèi !

Lo sagèl del secret - Gui Vialà

Lo sagèl del secret de Gui Vialà (IEO, colleccion Crimis, 1995, 75 paginas, 6 €).

Après Par o impar paregut en 1984 Gui Vialà publicava un autra roman policièr Lo sagèl del secret dins la jova collecion Crimis de l'IEO.

Extrach : « ... Agachèt un moment aquel bolegadís puèi profèitet d’un embolh de las autòs per traversar. Çò que lo tirava de l’autre costat èra lo magasin de monsur Marc.