En 2012 l'editor Letras d'òc tornava publicar lo libre de Maria Roanet Dins de patetas rojas. Per l'ocasion, l'IEO d'Avairon ne fasiá la presentacion.

Lo quotidian d'una dròlla de Besièrs dins las annadas d'après la guèrra

Aquò comença coma çò que nos apelavan a l'escòla un « classic », e un « classic » aquò se discutissiá pas, s'admirava, simplament. Escotatz (per çò qu'un « classic », lo legidor lo deu entendre) : « Tot lo torn de la catedrala de Besièrs, darrèr los barris, i a un quartier de carrièiras pichonèlas, amb d'ostals nauts e destreches, una fenèstra per estatge e pas qu'al darrièr se recèp lo solelh, e de galís encara dins lo plan pauc de temps que passa pels teulats. La vida d'aqueles ostals davala per carrièiras : la bugada penja a la fenèstra, lo mond sortisson las cadièiras per legir lo jornal, o per dormir un bocinon o per brocar o per plomar de trufas, se sònan d'una fenèstra a l'autra, se carcanhan, apèlan los enfants e l'apèl rebombís de grop en grop fins que trape l'enfant dins quauque cava, o quauque cort a cèl dobèrt : lo canton ont jògan. En passant al ras de las fenèstras que dònan sus la carrièira ausisses de conversacions, veses los mòbles, lo mond que manjan. »

Plan segur que Dins de patetas rojas sap de qué parla Maria Roanet : nasquèt en 1936 a Besièrs e i visquèt son enfança, un enfança qu'evocarà tanben, mas d'un autre biais, dins Nous les filles.

La fòrça de Maria Roanet es que sap dire lo quotidian, l'ordinari, las causas simplas, lo detalh que mòstra. E los personatges o los objèctes prenon una autra dimension, devenon sublims, extraordinaris, portaires de sovenirs. Aquí d'exemples, pel plaser :

« I a tanben aquel fruch sauvatge, redond, aplatussat, granilhós que los enfants apèlan formatjon. A gost de formatge. Long de la ribièira, amb los pichons de Leontina, n'amassan de plenas pòchas per las manjar amb un crostet »

« Es aquí tanben que sortisson los bocinons de papièr fin e de papièr d'argent qu'òm trapa dins lo chocolat. Lo papièr d'argent s'alisa amb lo det, se garda entre las paginas d'un libre. Servís puèi a faire de bonbons : plegas dedins, plan coma cal, un talhon de sucre. O alara se ne fa un tapís : i còpas dedins de festons, de redonds de losanges amb los cisèls. »

« Es Arleta que li mostrèt cossí recuperar las pèrlas de las coronas del cementèri. Es pas far mal. Es pas raubar, qu'aquò's quicòm qu'an escampat. Vas al canton de las escobilhas e desrabas tot çò que vòles, que l'aram es tot rovilhat. A plenponhs. Apuèi, pòdes fabricar de colars. »

Tot es dins la precision del mot, de la frasa, de l'evocacion ; tot es dins l'estalviament, lo significatiu ; existís pas l'anodin... E lo raconte s'encadena coma se descobrís la vida, a tròces.

Aquò empacha pas Maria Roanet de confisar çò qu' a enveja de partejar, de dire çò qu'es a dire : las dificultats del passatge de l'enfància a l'adolescéncia ; la pauretat, las classas socialas (pas benlèu l'« òdi de classa »... mas anatz veire la fin del libre). Las restriccions de la guèrra tanben : « An talament talent. Tot lo mond a talent. Teresa tanben. Quand jòga amb Rèina, vòl totjorn que siá a la dinnada per çò que pòrta quauque bocin de pan emai, de còps que i a, de talhons de carnsalada o de trufas bolidas dins sa pèl. »

E puèi, un bèl jorn, après la comunion privada puèi la comunion solemna, cal dire al reveire a las amigas, als jòcs (los palais, los cordihs e los autres), al cocò Boër, als « rotlèus de regalícia amb una pèrla de color al mitan » e tant d'autras causas...

Teresa Combas va « èsser de las grandas ». Aquò l'empacharà pas de pensar a las patetas rojas (« quand pensi al papà »), ni mai de gardar plen de sovenirs. Mas pel legeire s'acabarà aquela evocacion viscuda dins l'intimitat d'una dròlla paura de Besièrs dins las annadas quaranta.

Amb aquel libre de Maria Roanet, avèm pas fach solament un retorn enrè nostalgic, s'agissiá puslèu d'un viatge cap a quicòm de pus essencial...

I. P. lo 30 de setembre de 2012 sus ieo12.org


Prefaci de Felip Gardy a 'La quimèra' de Joan Bodon (1989)

La Quimèra

Per sa reedicion en 1989, las Edicion de Roergue accompanhava lo libre de Joan Bodon d'un prefaci de Felip Gadry.

Sèrgi Viaule : critica del libre 'Lo mistèri de la Montanha Negra'

Lo mistèri de la Montanha Negra

En novembre de 2012 sul webzine Jornalet Sèrgi Viaule presentava lo libre de Cristina Clairmont Lo mistèri de la Montanha Negra.

Los Païses Basses e Danemarc mandaràn a Ucraina de F-16

F-16C

Dimenge 20 d'agost de 2023, Mark Rutte, primièr ministre neerlandés, anoncièt que de F-16, avion de combat de concepcion estatsunidenca, serián mandats a Ucraina per los Païses Basses e per Danemarc.

Joan-Maria Petit sus Jòrgi Reboul (1985)

Pròsas geograficas

Prefaci de Joan-Maria Petit a Pròsas geograficas de Jòrgi Reboul.

Joan Jaurés : educacion populara e lengas (1911)

Joan Jaurés

Lo 15 d'agost de 1911 dins La dépêche du Midi èra publicat un article de Joan Jaurés. Tornava aquí sus la lenga occitana que parlava correntament.