maori-lengas-podersLo primièr seminari Lengas e poders del 12 d'octobre de 2016 a l'Ostal d'Occitània a Tolosa portava sus l'istòria e sus la lenga de Nòva Zelanda. Los organizators ne publican lo resumit. Extrach :

La lenga [...], Te reo māori, fa part de l’ensemble de lengas maori de Polinesia (el meteis part del grand ensemble de las lengas autronesianas). Dins sas variacions dialectalas, demora encara pròcha de l’ensemble polinesian d’ont venián los primièrs estajants, vist que Tupaia, un òme de l’iscla de Ra’iatea qu’acompanhava Cook la posquèt comprene e la revirar mai o mens sul pic. [...]

Aquesta lenga foguèt rapidament escricha :

  • tre 1814 se comencèt a revirar la Bíblia en reo māori (Paipera Tapu – se reconeis lo mot tapu = tabó) pels besonhs dels missionaris protestants ;
  • 1815, primièra gramatica (Thomas Kendall) ;
  • 1820, grafia romana de Samuel Lee ;
  • 1842, primièr jornal en maori : Te Karere o Niu Tireni.

Una data importanta es la de 1835, ont 35 caps costumièrs (rangatira) signèron una declaracion d’independéncia, en maori revirada en anglés [ligam], mas foguèt anulada pel tractat de Waitangi (te triti o Waitangi) [ligam], en 1840, que garantís la proprietat dels maoris, mas a condicion d’acceptar de venir de subjèctes britanics, de vendre lors tèrras sonque a la corona e d’abandonar lor sobeiranetat al govèrn britanic.

Aquel tèxte tanben foguèt redigit en maori e en anglés amb de diferéncias notablas en maori per far passar la pilula. Es al moment de sa signatura que la Nòva Zelanda, dins l’empèri britanic, se separèt de la Nòva Gala (Australia). Lo tèxte demora totjorn la basa, al jorn d’uèi de las negociacions entre las comunautats maori e lo govèrn del país. [...]

[l'article dins son integralitat]


Ives roqueta, escritura, enfança e... lo libre de François Cavanna 'Les Ritals'

Cavanna 'Les Ritals' detalhs

En 1979 dins la revista Aicí e ara Ives Roqueta tornava, alara que veniá de legir lo libre de François Cavanna Les Rital, sus son rapòrt a l'enfança coma escrivan.

Estudi sus la Cançon de la Crosada

En 2015 sortissiá lo libre Lorsque la poésie fait le souverain, Étude sur la Chanson de la Croisade Albigeoise.

Los Païses Basses e Danemarc mandaràn a Ucraina de F-16

F-16C

Dimenge 20 d'agost de 2023, Mark Rutte, primièr ministre neerlandés, anoncièt que de F-16, avion de combat de concepcion estatsunidenca, serián mandats a Ucraina per los Païses Basses e per Danemarc.

Friedrich Engels e la nacionalitat del Sud de França (1848)

Friderich Engels

En 1848 dins la revista Neue Rheinische Zeitung n° 93, Friedrich Engels considerava la nacionalitat del Sud de França.

Lo sens dels mots : unic/unenc e uman/omenenc

unic

Un comentari de Pèire Pessamessa sus l'emplec dels mots unic/unenc e uman/omenenc.