maori-lengas-podersLo primièr seminari Lengas e poders del 12 d'octobre de 2016 a l'Ostal d'Occitània a Tolosa portava sus l'istòria e sus la lenga de Nòva Zelanda. Los organizators ne publican lo resumit. Extrach :

La lenga [...], Te reo māori, fa part de l’ensemble de lengas maori de Polinesia (el meteis part del grand ensemble de las lengas autronesianas). Dins sas variacions dialectalas, demora encara pròcha de l’ensemble polinesian d’ont venián los primièrs estajants, vist que Tupaia, un òme de l’iscla de Ra’iatea qu’acompanhava Cook la posquèt comprene e la revirar mai o mens sul pic. [...]

Aquesta lenga foguèt rapidament escricha :

  • tre 1814 se comencèt a revirar la Bíblia en reo māori (Paipera Tapu – se reconeis lo mot tapu = tabó) pels besonhs dels missionaris protestants ;
  • 1815, primièra gramatica (Thomas Kendall) ;
  • 1820, grafia romana de Samuel Lee ;
  • 1842, primièr jornal en maori : Te Karere o Niu Tireni.

Una data importanta es la de 1835, ont 35 caps costumièrs (rangatira) signèron una declaracion d’independéncia, en maori revirada en anglés [ligam], mas foguèt anulada pel tractat de Waitangi (te triti o Waitangi) [ligam], en 1840, que garantís la proprietat dels maoris, mas a condicion d’acceptar de venir de subjèctes britanics, de vendre lors tèrras sonque a la corona e d’abandonar lor sobeiranetat al govèrn britanic.

Aquel tèxte tanben foguèt redigit en maori e en anglés amb de diferéncias notablas en maori per far passar la pilula. Es al moment de sa signatura que la Nòva Zelanda, dins l’empèri britanic, se separèt de la Nòva Gala (Australia). Lo tèxte demora totjorn la basa, al jorn d’uèi de las negociacions entre las comunautats maori e lo govèrn del país. [...]

[l'article dins son integralitat]


Critica del libre de Glaudi barsòtti : 'La tèrra deis autres'

Illustracion 'La tèrra deis autres'

En 1979 la revista Aicí e ara publicava una critica del libre de Glaudi barsòtti : La tèrra deis autres.

Cristian Rapin e lo Prèmi Nobel de Mistral

Medalha Nobel

Un article de Cristian Rapin dins Lo Lugarn numèro 86-87, auton de 2004.

Ajuda militara a Ucraina : Caesars e missils AASM

Missil AASM

Lo 18 de genièr de 2024 lo ministre de la defensa francés Sébastien Lecornu anoncièt un cèrt nombre de mesuras per ajudar Ucraina dins sa lucha contra l'occupant rus.

Lo sens dels mots : unic/unenc e uman/omenenc

unic

Un comentari de Pèire Pessamessa sus l'emplec dels mots unic/unenc e uman/omenenc.

Lo grelhon, lo lop e las abelhas : un conte de Justin Bessou

Detalh d'una gravadura de Tavy Notton (1914-1977) sus la vida de las abelhas

Lo grelhon, lo lop e las abelhas es lo primièr tèxt dels Contes de la Tatà Mannon de Justin Bessou.