Fa cent ans naissiá Joan Bodon. Alan Roch dins La Semaine du Minervois del 10 de decembre de 2020 presentava l'escrivan.
Enfants de Joan Bodon ?
Lo grand escrivan occitan del sègle 20, lo Joan Bodon, nasquèt lo 11 de decembre de 1920 a Crespin en Avairon. Se passatz apr’aquí, prèp de Naucèla, anatz doncas vistalhar son ostal de familha qu’es ara dedicat a sa vida e a son òbra. Una tièra de manifestacions (lecturas, espectacles, mòstras, conferéncias, rescontres...) aurián degut marcar lo centenari de sa naissença. Benlèu l’an que ven ?
Son òbra poetica la popularizèron los primadièrs de la nòva cançon occitana, e en particulièr lo Mans de Breish. Son cant de solidaritat amb los carbonièrs de la Sala es vengut un aire popular plan conegut :
Cantem l’Internacionala
La cançon de nòstre espèr.
Los carbonièrs de La Sala
Nos an mostrat lo dever.
De mestièr, foguèt mèstre d’escòla dedicat a l’ensenhament agricòla e sens pòste fixe. Se trapa atal a la crosada de doas realitats problematicas : l’avenir del monde païsan e lo sòrt de la lenga d’Òc. Una cultura que coneis plan e que vòl transmetre : publicarà contes (Contes del meu ostal ; Contes del Balssas – s’es trapat un ligam de parentat amb Balzac ; Contes del Drac...) ; lo conte, totjorn e a l’encòp : local e universal.
Son escritura dirècta, simpla (e èsser simple es complicat), l’avançada en frasas cortas e ritmadas, una lenga enrasigada e una coneissença del monde literari tot noirisson sos romans, amb d’amors contrariadas e d’eròis en descalatge (« Es sus la talvera qu’es la libertat... »), siá tancats dins lo passat, siá en quista d’unas utopias (volapuc e esperantò per las lengas ; se l’ebrèu tornèt espelir, perqué pas l’òc ?). Amb La grava sul camin, un jove mandat al STO en Silesia se trapa marginalizat al retorn al país pels resistents d’aprèp-guèrra. Amb Lo libre de Catòia, es la vida d’un enfarinat que sasís : la pichona glèisa que refusèt lo Concordat e que subreviviá en Roergue. Lo factor de La Santa-Estela del centenari rescontra, per la granda fèsta de la lenga, un sabent fòl que vòl salvar l’occitan mercé a unes robòts. Òm i crosa tanben lo Crist de Montfavet. L’eròi de Lo libre dels grands jorns davala del trin a Clarmont d’Auvèrnhe : ven d’aprendre qu’es rosegat pel cancre. En capítols vius, l’istòria del país e de la lenga es en tela de fons amb un autre ideiaire fòl que vòl noirir los caps, sens los còrses. Amb La quimèra, Joan Bodon s’ensagèt (e capitèt) al roman istoric a l’entorn del sòmi d’unes Camisards de veire los angleses los venir ajudar. Partit en Argèria, ont morís en 1975, son darrièr roman demòra inacabat : Las domaisèlas, entre òmes e femnas, amb un monde josterranh que nos influéncia – un retorn a las baumas de l’an 01 ?
En partent de la situacion occitana, dins una òbra noirida de fraternitat e d’umanitat, Joan Bodon parla de mal-èsser mas amb las belugas d’una esperança jamai atudada : « Sabi qu’aquel jorn vendrà... ». Emai aquel jorn venguèsse pas, nos cal tot faire per que venga... « Quora tornarà l’alba ? »
Festejatz lo centenari de sa naissença en legissent o tornant legir l’òbra del Joan Bodon !
Bodonesc Roch
