Preséncia de la lenga dins la vida publica, militantisme, Hollande, litteratura occitana : punt de vista e reflexions de Domergue Sumien. Una entrevista del Jornalet : [ligam]
Extrach : "Çò ideal seriá de practicar l’occitan sens paur, tostemps, amb totas menas de personas. Mas sovent es pas possible. Donc almens cal assajar de parlar occitan dins de situacions qu’òm pòt assumir de manièra rasseguranta, de tal biais qu’òm i tròbe de plaser. Mas cal èsser lucid : e mai quand volètz parlar occitan de manièra pacifica, tranquilla e non militanta, de situacions conflictualas finisson que s’impausan sempre, tard o d’ora. Regularament, tombatz sus d’occitans alienats que regetan violentament la lenga de lor país e que refusan de l’ausir o de la legir dins la vida publica. L’afar del mètro de Tolosa o mòstra ben. Que òc : sèm dins una situacion de conflicte lingüistic. Es un conflicte que nos es impausat cada jorn a causa de la penetracion forçada del francés, de l’italian e de l’espanhòl dins lo territòri de la lenga occitana. Existís pas de coexisténcia armoniosa entre occitan e francés, entre occitan e espanhòl o entre occitan e italian : es un mite.
[...]
"L’occitanisme aguèt de succèsses dins los ans 60 e 70, mas coneguèt una crisi terribla dins los ans 80 que lo menèt al minimalisme e gaireben a un risc de suicidi intellectual (malgrat d’excepcions notablas).
Uèi i a de tendéncias contradictòrias dins los rapòrts entre occitanisme e politica. Çò positiu es qu’evolucionam pauc a cha pauc vèrs lo professionalisme, vèrs una diversitat màger en musica e literatura, vèrs una vision pus equilibrada de l’espaci occitan e vèrs una acceptacion de l’independentisme coma una opinion respectabla, e mai se rèsta minoritària dins l’occitanisme. Çò que nos manca, son quatre causas :
- Es indispensable d’organizar la transmission de la lenga occitana entre las generacions, dins de familhas volontàrias e en organizant de nuclèus —o de rets— de locutors complets e actius. Lo sociolingüista american Joshua Fishman o explica fòrça plan dins Reversing Language Shift (Inversar la substitucion lingüistica, 1991). Del mai seguirem aqueles objectius, del mai la lenga occitana serà audibla dins la societat, del mai poirem far pression per obténer de cambiaments culturals e politics.
- Se cal avisar qu’una revendicacion independentista ajuda las lengas minorizadas a subreviure pus eficaçament. Es lo cas uèi per lo catalan, lo basco, lo galèc, lo còrs, lo sarde, lo galés, lo breton (un pauc) e lo gaelic escocés (un pauc). Foguèt tanben lo cas, recentament, per las lengas minorizadas de l’èx-URSS, l’eslovac, l’eslovèn e l’albanés de Kosova. L’independentisme, e mai siá dificil dins l’estat francés, nos ajuda a analisar lo conflicte lingüistic amb mai de luciditat e mens de tabós. Joshua Fishman a parlat d’aquel tèma dins Language and nationalism (1973).
- L’occitanisme politic deu parlar a la populacion occitana coma es. Se cal pas limitar a la lenga e a la liberacion nacionala, tanben cal parlar de longa de las preocupacions socialas e economicas dels abitants del país, amb una analisi fòrta, d’un biais franc, sens autocensura, mas sens exageracion tanpauc. L’autocensura, que consistís a relegar los tèmas especificament “occitans” en fin de programa, en linhas pichonas, es una estrategia totalament ineficaça ; empacha la populacion de remarcar que i a de movements politics occitans.
- Cal perseguir los esfòrces de professionalizacion, tant dins l’occitanisme cultural coma dins l’occitanisme politic. Cal mai de permanents, mai d’argent per menar campanha, mai de mecenatge privat e mai de soscripcions popularas. Es fòrça malaisit, solid, mas cal passar per aquelas fasas per se desvolopar."