Una critica de Jòrdi-Andrieu Kercorb publicada en 1969 dins la revista Viure numèro 17.

Dominique Paladilhe, Les grandes heures cathares (Librairie Académique Perrin), Paris, 1969

Aquel libre valdriá pas que ne parlèssem foguèsse pas tan bèlament escampilhat. L'ai vist un pauc pertot en librariá, dins sa presentacion eleganta e amb son títol plan comercial que tira l'uèlh.

Títol qu'es una engana. Vos atendètz al laus dels que cremèron suls lenhièrs ? Es pas brica aquò, mas just lo contrari. Lo Paladilhe aima pas los catars... o sonque quora son plan cuèits.

Los que voldrián una relacion onèsta dels eveniments que prautiguèron nòstre pòble la trobaràn pas aquí. L'interès del libre es puslèu, direm, psicologic.

L'autor es un torista parisenc que fa romivatge sus las piadas de Montfòrt. E lo raconte de sa passejada a lo meriti de nos fornir l'illustracion d'una mentalitat tipicament franchimanda. Esperit estequit, pastat de prejutjats de tota mena e dobtant pas jamai de se, cada nom, cada pèira li remembra los braves Crosats que daissèron la doça França per venir, dins aqueste país de sèrras peladas e de solelh abrasugant, ajudar a morir de mond que, dins lo fons, demandavan pas qu'aquò.

Çò que sembla susprene e contrariar nòstre pelegrin es qu'aquelas gents ajan pas presat coma cal un tan grand devoament. Quand los de l'Ubac s'acampavan devant una vila o un castèl, cada còp aqueles ingrats li venián cercar bregas !

Atal se passèt per exemple a Besièrs. Los besierencs d'aquel temps èran « des fanfarons », coma los de uèi (sic). Sortiguèron per atacar. Los provocators foguèron castigats coma se meritavan. L'autor, aquí, regateja un pauc sul nombre de las victimas. Mas enfin, dètz, quinze mile mòrts, qu'es aquò al respièch dels massacres qu'avèm coneguts i a gaire ? (p. 32). Puèi, çò qu'adòba tot, es qu'aquel mond descendián d'aragoneses que son passat èra pas polit polit...

Lo Paladilhe, que, tot camin fasent, nos ten al corrent de sos actes e de sas pensadas coma tanben del temps que fa, confessa que l'evocacion d'aquel chapladís li a pas quitat l'apetís – seriá damatge ! – e se beu, nos ditz, un bon còp de vin del país « à la belle teinte sanglante ». (Santat, Paladilhe ! e grand ben te faga !).

A Menèrba, a Tèrmes, a Cabaret, a Murèth pertot, o gaireben, los valents son d'un costat e los ganèls de l'autre. Qualques signes del cèl sotalinhan ençai enlai la mission divenca dels franceses...

Darrèr una erudicion sortida del « Guide blau », de l'index de la Cançon, del Larousse e de qué sabi mai, una prigonda desconeissença de la civilizacion medievala e del sens dels eveniments.

Òm mancarà pas de s'estonar qu'un ostal d'edicion seriós aja publicat aquel obratge que formigueja d'errors, de falsas interpretacions, de necitges e de colhonitges.

Les grandes heures cathares donarà bona consciéncia als que vòlon servar un image idealizat de França coma als darrièrs discípols de l'Inquisicion... Es benlèu sa rason d'èsser.

Jòrdi-Andrieu Kercorb

Sorsa : revista Viure numèro 17, 1969.