Dins los Actes del collòqui de l'AIEO de 2014 Xavi Ferré, professor de las escòlas Calandreta presenta un article titolat : Elements d'analisi dels ligams entre la lenga e la cultura dins una classa cooperativa Calandreta. Tornam aquí publicar la siá conclusion (pagina 416 dels actes del collòqui) ont nos rapèla çò qu'es al còr d'aquelas escòlas e que ne fa l'unicitat e la valor.
La cultura occitana, coma tota autra d'alhors, es tot çò que nos amassa a l'entorn de valors comunas, dins las qualas nos reconeissèm, almens en partida, coma subjèctes. Remembri que, en parlant dels òmes e femnas-pèira, Pierre Soulages escriguèt endacòm (Soulages 2002) que la vida d'una òbra es facha per los que la veson. Per quales seriá facha la vida d'una cultura ?
Dins la classa, a travèrs d'un lengatge, d'una istòria, de costumas, de luòcs (d'unes sacralizats), d'objèctes (d'unes totemizats), aquò's plan d'una vertadièra cultura que s'agís (Laffitte 2005 : 164). L'occitan es la lenga dels escambis. La lenga del poder, de l'aprene e del grandir, la del lengatge dins sa dimension culturala e prigondament umana. Las tecnicas Freinet, l'organizacion cooperativa, las institucions, permeton un vai-e-ven entre cadun e lo grop per la reciprocitat dels escambis materials, afectius e verbals. Aquela cultura de classa entreten de rapòrts amb lo defòra, e la cultura dominanta, mas tanben amb la cultura occitana.
L'escomesa demòra de reviscolar e de sonhar aqueste imatge de l'occitan que los mainatges se van bastir a flor e mesura del cursus escolar. A travèrs d'ela, aquò's lor identitat e lor dignitat que se trabalha. Parli d'escomesa perque aquò basta pas de decretar que cal parlar occitan dins una Calandreta o dins tot autre luòc per assolidar un rapòrt positiu de se a la lenga-cultura dins lo tèrme long, d'aitant mai quand la lenga desapareis del collègi e del licèu.
Xavi Ferré