Lo libre del causse, 2016, Pau Gayrau, Vent Terral

Detalh de la cobèrta del libre de Pau Gairaud Lo libre del causse (2016)

En 2016 l'editor Vent Terral tornava editar Lo libre del causse de Pau Gayraud. Dins lo jornal La Setmana Sèrgi Viaule ne fasiá la presentacion.

Lo libre del causse de Pau Gairaud

Aquel roman, paregut primièr dins las annadas setanta e tornat editar en cò de Vent Terral, analisa la societat rurala occitana del sègle passat. Los escambis umans i son espepissats, mas son subretot las relacions socialas que i son descrichas sens concession. Pau Gairaud ten lo biais de presentar sos personatges, de los far viure. Los escalpra fisicament e los descriu psicologicament. Se per aquò far li cal emplenar tot un capítol, alavetz, planherà pas l'esfòrç e lo legeire i trobarà son compte. Aquela penta de depénher menimosament los protagonistas del roman es la marca de fabrica de l'autor.

Una autra constanta dins las òbras de Pau Gairaud : la sensualitat e l'erotisme. Plan solide, la referéncia dins aquel domeni es Lo vièlh estofegaire (publicat en 1980). Mas ja, cronologicament, dins Lo Libre del Causse se pòdon legir de passatges d'un « naturalisme » que se pòt dirc poetic. Cossí parlar d'umanitat sens parlar d'amor e cossí parlar d'amor sens parlar de sexualitat ? Amb Pau Gairaud ges de facieta amagada : la vida i es tal coma es. Sas interpretacions son prigondas e calan pas res dels raports umans. Es pas per çò qu'autres còps la religion empachava lo mond de parlar de sexualitat que de sexualitat n'i aviá pas. D'aquel punt de vista, Pau Gairaud es estat un òme que, d'ora, se desliurèt dels tabós. De passatges, emai un còp un paragraf entièr son d'una bèla sensibilitat erotica. L'autor engimbra una narracion qu'explora los fòcs dels còrses. Es quicòm de rar dins la literatura occitana. La poesia dels senses es una de las caracteristicas narrativas de Pau Gairaud. Sol, Ives Roqueta, aviá mesurat a bona pagèla l'òbra de l'escrivan severagól. A sempre agut una escritura fòrta, cargada d'umanitals pluralas. Dins aquesta saga, passa amb aisança del trabalh a la guèrra, de la familha al rugbi e tanplan de l'argent a l'amor.

Çò qu'atira l'atencion del legeire aquò's lo classisme de l'escritura, qu'ajuda lo legeire. L'ossamenta de son tèxte es a l'encòp sòlida e cristallina. A lo poder d'immergir lo legeire dins un estat de gaudença degut a un estetisme escriptural rare. Estropa e empòrta cap un imaginari embelinaire.

Son biais d'escriure, nimai per aver ara seissanta ans, es modèrne, precís e liberat de tot artifici. Se tracha d'una escritura sincèra, coma o son las escrituras classicas. Possedís la magia que ven cotiguejar los senses e despertar los baticórs. Los romans de Pau Gairaud an de flaira e de sabor. Son òbra romanesca a una solida omogeneïtat. Lo libre del causse se presenta de gaire coma çò que se dis en pscicanalisi lo « roman familhal ». Valent a dire la recerca dels antecedents d'una familha per explicat son actualitat. Emai se tracha pas exactament d'aquò, lo raconte d'aquesta familha alargada sus tres generacions i fa pensar mai d'un còp. Pau Gairaud a presat, e probablament estudiat, la psicologia. Aquò se compren quand òm a legit, entre maitas causas, son Vièlh estofegaire.

Pauc de temps abans de legir Lo Libre del causse aviái acabat Memòria d'un vailet de bória de Zefir Bosc. Se tròba que justament los parçans de Severac e de la nauta val d'Òlt son vesins. Lo parallèl entre lo raconte de Zefir Bòsc e la ficcion de Pau Gairaud es de far. Los dos escriches, amb lors especificitats pròprias, s'acordan per relatar una vida en plena mudason tecnica e sociala. Mas tanben, per consequent, morala e culturala.

Dins aquela òbra l'autor escalcís gaireben un sègle de succession familhalas. Qualques còps lo debanament del raconte pareis un pauc tròp evenimencial. Los personatges se mòvon forçadament dins un encastre istoric, mas jamai l'istòria pren pas lo pas romanesc. Emai se cal ben ligar los dos elements per butar una ficcion que se tenga, l'evenimencial acapta pas jamai completament las destinadas umanas. Es dins aquel equilibri que s'exprimís l'art de Pau Gairaud. Una creacion perfèitament mestrejada per l'autor.

L'autor caminava un bocin en defòra del mitan occitanista. Aquò explica que son òbra siá demorada un brave moment sus la talvera dels canals costumièrs de difusion. Foguèt una pèrda de temps per totòm. Calguèt esperar lo trabalh recent de la valenta e competenta Domenja Blanchard per qu'aqueste Libre del causse siá mes en grafia classica. De mercés a ela e a las edicions Vent Terral que lo venon de publicat, avèm ara lo privilègi de l'aver dins las mans. Avèm tornarmai a posita un monument vertadièr de la literatura nòstra.

Sèrgi Viaule

Sorsa del tèxt : La Setmana, genièr de 2017.


Occitània en qualques mots

Detalh de la cobèrta 'L'Occitanie en 48 mots' d'Herve Terral

En 2014 sortissiá lo libre L'Occitanie en 48 mots d'Hervé Terral.

Justin Bessou o cossí escriure la lenga nòstra (1903)

Civada coiola dins un camp de froment

Un tèxt de Justin Besson, testimoniatge preciós per saupre çò que cal pas far a l'escrich.

Los Païses Basses e Danemarc mandaràn a Ucraina de F-16

F-16C

Dimenge 20 d'agost de 2023, Mark Rutte, primièr ministre neerlandés, anoncièt que de F-16, avion de combat de concepcion estatsunidenca, serián mandats a Ucraina per los Païses Basses e per Danemarc.

Estudi sus la Cançon de la Crosada

En 2015 sortissiá lo libre Lorsque la poésie fait le souverain, Étude sur la Chanson de la Croisade Albigeoise.

Nòva : 'La lutz e l'ombra' de Valèri Bernard

Johann Heinrich Füssli 'La cachavièlha'

En 1938 dos ans après sa mòrt sortissiá lo recuèlh de nòvas La feruno de Valèri Bernard.