Sul libre de Robèrt Lafont, Lei miraus infidèus, un article de Felip Gardy dins la revista OC automne de 2002.
Robèrt Lafont, Lei miraus infidèus
Dins lei publicacions en pròsa de Robèrt Lafont d'aquesteis ans passats, sei legeires atentius seràn pas estats especialament susprés per lei sèt racòntes brèus recampats dins aqueu volumet. S'i torna trobar quauqueis-unas dei causidas tematicas e narrativas dau romancier dempuei l'escritura dei dos primiers tòms de La Fèsta, lo libre qu'es totjorn a partir d'eu qu'es possible d'agachar, coma d'un teulat, tot lo demai de l'òbra, passat ò en camin. Que Lafont, puei, arrestèt pas d'escriure, aquò non, mai se causiguèt d'autrei camins, d'autrei biais tanben. La vena istorica d'un costat, lo gost per lo cònte, e mai lo cònte dins sei diversei facietas, entre Boccacio e Voltaire, d'un autre, son venguts ansin, pauc a cha pauc, coma la nòva cara dau romancier, son identitat narrativa elegida.
Dins aquelei Miraus infidèus, l'escrivan contunha sei passejadas dins lei diversei dimensions de la vida, a partir d'un primier racònte datat de 2001, "Talh de biais e vista de galís", que i son duberts lei miraus dau temps e de l'espaci. La passejada se finís e se nosa, coma se deu, dins lo darrier, "La conferéncia de Murano", que sotalinha l'unitat de l'ensems e la fai petar coma una bodofla de sabon, que lo legeire, coma sovent en cò de Lafont, i demòra "en suspens", embarrat dins un nonren que sei contorns son mai que mai lei d'un ponch d'interrogacion.
Dirai ren dau contengut d'aquelei narracions desligadas, escrichas d'un biais que sa simplicitat vesedoira pòt pas èstre que la resulta d'un art perfiechament mestrejat, refinat dins lo detalh e d'un equilibri sens manca pron que se n'agache l'ensems. Que lo plaser primier, dins aqueu libre, es lo de la descuberta narrativa : la varietat dei luòcs e dei temas, la riquesa dei decòrs e dei personatges, lei reirefons istorics ò mitics, coma lo gaubi d'una expression sempre susprenenta mai que lo legeire se ne pòt apoderar leis encants sens pena a partir dau moment que se vòu ben laissar portar per ela : tot aquò, lei Miraus infidèus n'an la gràcia sens taca, de bonaür en bonaür, e d'aquela gràcia, n'es tanben la mòstra l'encadenament dei racòntes, fins a la resolucion finala, en forma de garba sobeirana que de totei, tan despariers pasmens, ne'n fai qu'un, ò que lei facietas d'un solet, per o dire autrament.
Pasmens la gràcia, per tan graciosa coma siá, es pas lo tot dau libre. Mai encara benlèu que dins d'autrei libres de Lafont, sèmbla ben qu'es pas aquí, ufanosa e encantarela, que per mielhs laissar devinhar au legeire lei poisons dau dire, aquela umor negra, e mai pòsca paréisser daurada ò luminosa, que dau racònte n'es la saba interiora e esconduda, e que lo mena.
L'univers lafontian, e mai quand s'incarna pas dins de maquinas narrativas grandas, e mai gigantassas de còps que i a, es traucat de fendasclas mens vesedoiras benlèu, mai benlèu tanben pus essencialas, e pus espaurugantas. Èra estat lo cas, crese ben, dins un racònte brèu coma L'Enclaus, libre màger de l'autor dins sa questa dau "terrible" a ras dei beutats de la vida. O èra estat tanben dins lei novèlas cortas de La primiera persona (un libre fòrt qu'es a se demandar perqué es pas jamai estat revirat dins d'autrei lengas, alevat per quauquei tèxts en italian crese ben, en francés bèu primier). O es tanben amb aquestei Miraus infidèus, que lo tot dau mond sèmbla de s'i perdre pauc a cha pauc dins lo nonren, coma la carn que dau còrs lusent d'una serp s'enanariá per laissar pas a agachar que la pèu vueja, sens còrs ni vida, e transparenta.
Es aquela musica embelinaira dau vuege e de seis infinidas e pasmens fugidissei beutats qu'aqueu libre nos fai ausir. Amb un sens dau ritme e de la color sonòra que quita pas d'encantar e, se pòt dire, de breçar. A flor e a mesura que se viran lei paginas dau libret, son tanben, es dau mens coma aquò qu'ai tanben legit lo libre, de paginas de tota l'òbra anteriora de l'autor que pòdon subrenadar, conscientament ò pas qu'a miejas, dins la memòria viva ò endormida un pauc dau legeire. Aquel art de la miniatura, jonch a aquela facultat de nos faire viatjar dins lei temps divers d'una escritura, fan nàisser per quau se'n laissa embeure tota una sinfònia de remembranças e d'irizacions mentalas ; e lo racònte d'aquí s'i muda en materialitat pura d'imatges e de musicas, que son tanben leis imatges fons e lo cantar prigond de tota una òbra a s'agachar e se perlongar.
Aquelei sèt còntes fantastics (es la formulacion que Lafont suggerís per lei qualificar), jòcs de cultura e jòcs de rebats entre la figura de l'autor e lei figuras sens nombre de sei legeires, son totei bastits sus lei limits dau mond nòstre : aquí, tot bèu just, que se pòt totjorn passar de l'autra man dei miraus. Es sus aquel acrin invesible mai indefugible que la mòrt, ò puslèu la Mòrt, personatge centrau de la "conferéncia" veneciana finala, i velha de tota sa preséncia, que l'escritura lafontiana s'es quilhada e mantenguda tot de lòng dau libre. Posicion de leugieretat e mai de gravetat, de mau tenir se podria crénher. Mai posicion tenguda e mantenguda, coma l'òme de l'equilibri a tot còst sus son fiu quasi magic en dessús de l'abís. Aquí çò que li direm de miracle de l'escritura : aquela dança dau racònte amb son acabament, aquel encordelament dei mots a sa fin finala, sempre presenta, e sempre remandada.
Felip Gardy
Robèrt Lafont, Lei miraus infidèus Colleccion A tots (154), IEO, 2002, 104 paginas.