Dins l'articles que seguís Ramon Chabbert tornava las modalitats d'emplec de l'imperatiu negatiu après aver constat d'errors grossièras dins l'expression escricha de militants ; los natius francofòns s'enganan plan sovent, tornant prene las estructuras de la lenga francesa. L'article foguèt publicat en 1972 dins las revista Vida nòstra 07/08.
Te daisses pas francizar
Fa un parelhat d'ans, legiguèri en letras d'afiche sus la cobèrta d'un periodic nòstre : « Te daissa pas negar ; sarra los punhs. ».
Te daissa pas negar ? ? ? Qualqu'un te daissa pas negar ? Qualqu'un te ven al secors ? Quin brave òme ! E li vols mal per aquò ?... Es èsser pas rasonable. Lo deuriás mercejar puslèu, e mai coma cal ! Al nòstre temps, que se pensa, trop sovent, pas qu'a l'òm, es de metre en valor un tal altruïsme.
Mas qual es aquel que te salva la vida ? Lo vesin ? Un qu'es vengut a passar per còp d'astre ? Volriás pas dire qu'es lo Govèrn ?...
I a quicòm que me daissa soscaire. Es lo segond tròç de la frasa : « Sarra los punhs ». S'es un conselh qu'es donat, una ingratituda pariva la jutgi impensabla.
Son que ieu aja pas comprés res, e que siá una rasic de vèrnhe que s'es trapada apr'aquí, plan a posita per i t'acrancar e te gandir d'avalar trop de peisses... Lo vèrnhe te daissa pas negar : ten-te al vèrnhe ! E sarra los punhs al torn de la rasic !
Me dises que i soi pas encara ? Sabes, lèu me va caler cridar seba. Me demòra pas pus qu'una suposicion : que siá lo que t'a pas volgut daissar passar de l'autra part que te sarra tant que pòt per la marga de la blòda. Aquel sens es pas impossible : del moment que lo primièr vèrb es a la 3ena persona del singular del present de l'indicatiu, lo segond i pòt plan èsser tanben.
Non ? Es pas aquò tanpauc ? È ben alara ?
« Ne te laisse pas noyer ; serre les poings »... Cossí o disiás pas pus lèu ? Mas se per aquò va, paure enfant, en occitan s'exprimiriá aital : « Te daisses pas negar ; sarra los punhs ». M'excusarès d'èsser estat obligat de o te dire, mas es perque o semblaves pas saber.
M'objectaràs benlèu que los grands jornalistas de París, qu'aquò's lo lor mestièr e que son plan pagats, lor arriba pus sovent qu'a lor torn de metre negre sus blanc de colhonadas, e que tu, que o fas per pas un sòu, as plan lo drech de t'enganar...
O t'acòrdi, e èri dispausat a te balhar l'absolucion.
Solament, aquestes jorns, aquí que te recebi una papeiròla – e cregatz pas qu'als que l'an redigida los aja tanpauc especialament atissats, al contrari, mas que volètz, vesi çò que vesi ! – E a la quatrena pagina, per acabar, aicesta recomandacion : « Pichòt, daissa pas ta tèrra !
Pas possible ! Aquò's un veren, una poison, un micròbi insidiós, una marrana que perdona pas !
Sabiá pas a quin punt aviá rason lo dessenhaire del darrièr Vida Nòstra : « Non ! pas de quart d'ora de francimand per tu tant qu'auràs pas de melhoras nòtas en occitan ! »
E en cas que qualqu'un d'aqueles joves me volguèsse creire, dirai que, d'efièch, l'occitan es pas lo francés, que çò que se sembla en francés se sembla pas forçadament en occitan, e que per o saber o cal aprene.
Mas, se volètz, i tornarem lo còp que ven sus aquela question de l'imperatiu e de l'imperatiu negatiu.
Ramon Chabbert
