Baccou Patrici (Aprene) e Ferré Xavièr (Aprene). Resumit (Congrès de l'AIEO, 2011).
Familhas de Lengas e Musicas de las Lengas : del bilingüisme immersiu al plurilingüisme.
Prepausam de presentar los programas, e de balhar d'illustracions cortetas amb d'estraches d'activitatas filmadas en classa.
Las escòlas Calandreta, que concebon l’aprendissatge de l’occitan coma una dobertura al mond, practiquèron, tre lor fondacion, un programa intensiu d'escambis amb los escolans d'autres païses d'Euròpa. A aquela escasença, los regents e los parents constatèron que lo bilingüisme occitan-francés permetriá als enfants de lors escòlas de se comprene aisidament. Èra en particular lo cas quand de ligams èran teissuts amb de pichons Italians, Catalans, Castilhans o Portugueses. Tal coma o pressentiguèt Joan Jaurès en 1912, aquel bilingüisme constituís una vertadièra dobertura cap a l'Euròpa latina.
En voldre anar en delai d'aquel constat, la Confederacion de las escòlas Calandreta endralhèt un trabalh de recèrca e comencèt per metre en plaça una ret de cercaires d'universitats franceses e europencas interessats pel bilingüisme precòç e son desvolopament cap a un plurilingüisme eficaç. En 1992, lo projècte pilòt Intercompreneson de las lengas latinas es estat lançat per fin de testar e de desvolopar un dispositiu d'aprendissatge permetent als subjèctes possedissent una o mantunas lengas romanas de comprene un interlocutor parlant una lenga romana que coneisson pas. Dins aquel encastre, lo rescontre amb lo professor Stegmann de l'Universitat de Francfort foguèt decisiu. La descobèrta de sos trabalhs confortèt los regents de las escòlas Calandreta engatjats dins aquel projècte dins lor causida e lor caminament e dubriguèt de perspectivas novèlas. Lo trabalh realizat fins aquí d'un biais empiric dins las classas trapava atal un apièg teoric essencial.
En 1996, 15 regents de Calandreta rescontravan lo professor Stegmann per un estagi de formacion a Pau : "Qual ten las lengas ten la clau", l'Institut Latinitas e lo programa "Familhas de lengas" èra nascut. En 2000, un collòqui organizat a Besièrs permetèt una presentacion originala de çò qu'es "Familhas de lengas" : 10 practicians pedagogics èran en dialòg amb los scientifics.
La practica dins las escòlas del programa "Familhas de lengas" concernís subretot tres camps d'intervencions :
- lo camp lo mai instrumentalizat dins las classas es lo de las lengas romanicas : la descobèrta de caduna e las palancas entre elas.
- Las familhas vesinas : lengas celticas, germanicas, eslavas... e qualquas claus de classificacion ;
- l’univèrs de las lengas : la riquesa culturala, la diversitat d'expression e la relativitat culturala.
Un autre camp de trabalh que se laura de contunh dins las classas es lo de la comparason e de la descobèrta dels autres dialèctes de l'occitan.
Las tendéncias actualas de la recèrca a prepaus del domeni del plurilingüisme son en fasa amb l'experiéncia practica e lo desvolopament d'un trabalh conceptual dins las escòlas Calandreta. Tornam trapar los tres camps d'intervencions dins los camps de reflexions scientifics, notablament lo revelh linguistic, l'intercompreneson e l'apròchi plurilingüe. Los programas e los metòds d’intercompreneson que coneissiam foguèron faits mai que mai per un public adult : estudiants, regents, especialistes. Vesèm nàisser pasmens dempuèi un desenat d'annadas (de còps mai) plan de projèctes tocant lo plurilingüisme. Ne presentarem qualques unes.
Calandreta desenvolopèt dos conceptes essencials : la lenga vertebrala e las palancas.
Familhas de Lengas s'apièja sus la nocion de lenga vertebrala : es la lenga de referéncia per bastir las palancas cap a las autras lengas de la meteissa familha. Per las lengas romanicas, l’occitan es naturalament la lenga mai en posicion de far de lenga vertebrala : lingüisticament, se sarra plan mai del catalan, del castelhan o de l'italian que non pas lo francés.
Lo concèpte de palancas foguèt definit per de regents de las escòlas Calandreta dins las annadas 80. Amb la recèrca e l'estudi de las concordanças e de las regularitats de transformacions ortograficas entre lo francés e l'occitan, los mainatges bastisson d'instruments de passatge d'una lenga a l'autra. En far aquelas comparasons, fargan una aisina intellectuala per melhor comprene sas lengas e ne fan l'esperlongament cap a las autras lengas. Las palancas s'aprenon pas coma de règlas, mas se practican coma de recurréncias utilas. Aquesta aisina, balhada plan-planet a partir de la classa de CP pel domeni occitan-francés, s'agusa pauc a cha pauc e es aplicat a las lengas romanicas.
Las Calandretas bastisson dempuèi 30 ans una proposicion sociala e pedagogica nòva. Long d'aquela aventura, los congreses e los rescontres entre parents e regents contunhan de definir l'especificitat del projècte : s'associar per far escòla, una pedagogia en movement, l'immersion una revolucion.
Los programas Familhas de Lengas e Musicas de las lengas se trapan ara al còr d'aquesta escomesa pedagogica : cossí respondre en actes e en practica an aquelas questions, a l'alba del sègle XXI : es possible de pensar l'escòla amb una plaça e un ròtle vertadièr de totes sos actors (enfants, parents, regents, personal) ? Cossí ensenhar las lengas ? Quina concepcion de l'alteritat e quina practica de la ciutadanetat deu garantir l'escòla ?
